Çocuklarda Öfke ve Agresyon Nedir?

Yazarı:

Öfke ve Agresyon Nedir?

Öfke; kişinin veya grubun engellenmesi sonucu oluşan saldırgan davranma eğilimidir. Agresyon ise kişi veya grubun şiddet, bağırma, protesto vb. davranışlarıyla gösterilir.

Pasif agresyon ise öfkenin farklı bir zamanda, mekanda ve farklı bir şekilde gösterilmesidir. Öfke ise genelde doyurulmamış isteklere, karşılanmamış beklentilere verilen duygusal bir tepkidir. Öfke sağlıklı bir şekilde ifade edildiğinde, kişiler arasında yapıcı bir rol oynayabilirken, kontrolsüz bir öfke ise yapıcılıktan yıkıcılığa doğru bir yol alır.

 

Çocuklarda Öfke ve Agresyonun Sebepleri

Bu konuya psikolojik açıdan değinmem gerekirse, çocuklarda öfkenin fizyolojik sebepleri de olabilir.  Fizyolojik sebepler arasında; beyin zarı iltihabı, beyin zedelenmesi gibi sebepler  olabilir. Bir başka sebep ise, çocuğun gösterdiği saldırgan davranışların bilinçli ya da bilinçsiz pekiştirilmesi olabilir.

Yani, çocuk sahip olmayı amaçladığı  arzu veya isteklerini saldırgan davranışlar sergileyerek ön plana çıkartmayı hedeflerse, bu davranışlar ödüllendirilmiş davranış olarak karşımıza çıkmaktadır.

Böylece davranışın gösterilme sıklığı da artar. Bir başka sebepse, ebeveynlerden rol-model alma olabilir. Öfkeli bir anne veya babaya sahip çocuklar, elbette ki böyle bir anne ve  babaya sahip olmayan çocuklardan farklı olacaktır. Rol-model yalnızca ebeveynlerden değil, kitle iletişim araçlarından da alınabilir.

Şiddet içerikli film, çizgi film veya reklamlara maruz kalan çocuklar, bu tür davranışları göstermeye yatkındır. Bu konuda yapılmış çok ünlü bir deney vardır. Deney Albert Bandura’ya ait olan  “Bobo Doll Deneyi”dir.

Deney şöyle gerçekleşir:

  • Üç-altı yaş arası, otuz altı kız ve otuz altı erkekten oluşan çocuklar laboratuvar ortamına getirilir. Çocuklar üç gruba ayrılır.
  • Birinci grup, agresif modellerin gösterildiği gruptur. İkinci grup, agresif olmayan modellerin gösterildiği gruptur.   Üçüncü grup  kontrol grubudur ve  herhangi bir model verilmemiştir.

Sonuçlar ise şöyledir:

  • İlk grupta agresif modellere maruz kalan çocuklar daha sonra kendilerine verilen oyuncak Bobo’ya maruz kaldıkları  modelin saldırgan davranışlarını aynen uyguluyorlar. Diğer gruplarda ise böyle bir tepki yok ve çocuklar oyuncak ile oynuyorlar.
  • Çocuklarda öfkenin başka bir sebebi de çocuğun anne ve babayla iletişiminin iyi olmaması olabilir. Kendini ifade edemeyen, ilgi ve sevgi göremeyen çocuk, dikkat çekmek için saldırgan davranışlara yönelebilir. Yine aynı şekilde yeni bir kardeşin doğması, ilginin bebeğe kayması dikkat ve ilgiyi kendine çekmek isteyen çocuğun saldırgan davranışlara yönelmesine neden olabilir.
  • Diğer bir sebepse; çocuğun anne veya babadan şiddet(dayak,tekme vb.) görmesi olabilir. Çocuklarda saldırganlık ayrıca zeka geriliğinin veya psikolojik bir reaksiyonun semptomu olarak da karşımıza çıkabilir.  Çünkü zeka geriliğinde bazen öfke nöbetleri kendini gösterebilir.
  • Başka bir sebepse, çocukta kaygının dışavurumu olabilir. Ebeveynlerin tutarsız davranış ve tutumları, sevilen kişilerin kaybı çocukta kaygıya neden olur. Bu kaygıyla baş edemeyen çocuk, saldırgan davranışlarla bu kaygısı dışavurabilir. Ayrıca çocuklarda depresyon da öfke patlamaları ve çabuk sinirlenme önemli bir belirtidir.

Çocuklarda Öfke ve Agresyon ile Nasıl Mücadele Edilir ?

  • Anne ve babalar, rol-model olma konusunu dikkate alarak davranışlarına daha fazla özen göstermelidir.
  • Çocuğun fazla saldırgan davranışlarına tolerans gösterilmemelidir. Eğer gösterilirse; çocuk saldırgan davranışları pekiştirirse,davranışın ileride gösterilme sıklığını arttırabilir.
  • Saldırgan davranışlara aynı şekilde saldırgan bir tutumla cevap verilmemelidir.
  • Çocuk sinirliyken onunla tartışılmamalı, bir süre sakinleştikten sonra konuşulmalıdır.
  • Çocuğa, gösterdiği saldırgan davranışların olası dezavantajlı yanlarını ve sonuçlarını göstermeliyiz.
  • Çocuğu sosyal medya ve kitle iletişim araçlarındaki saldırgan modellere maruz kalmasını en aza indirmeye çalışmalıyız. Günümüz koşullarında tamamen maruz kalmayı önlemek imkansızdır.
  • Öfkeden kurtulmak  veya bu enerjiyi faydalı bir şeye aktarmak için, çocuğa değişik hobiler edindirilebilir. Özellikle basketbol,futbol,voleybol vb. sporlar enerjiyi yönlendirme ve sağlıklı yollarla harcama konusunda oldukça işe yarayan yöntemlerdir.
  • Çocuğa ihtiyacı olan ilgi ve sevgi ebeveynleri tarafından gösterilmelidir. Çocuğa zaman ayırıp, onunla beraber ortak bir aktivite yapılabilir veya beraber oyun oynanabilir.
  • Çocukla iletişim arttırılmalı ve kuvvetlendirilmelidir.
  • Ebeveynler, çocuğun önünde tartışmamalıdır.
  • Ebeveynler arasındaki huzursuzluk, olabildiğince çocuğa yansıtılmamalıdır. Eğer boşanma gibi bir durum varsa bu çocuğa makul bir dille anlatılmalıdır. Kendisinden bir şey saklandığının farkında olan bir çocukta  kaygı oluşur.
  • Çocuğu öfkelendiren durumlar tespit edilebilir ve öfkeyle başa çıkabilmesi için yol gösterilebilir. Örneğin; arkadaşının sürekli boya kalemlerini almasına öfkelenen ve arkadaşına vuran bir çocuğa içinden 10’a  kadar saymasını  önerebilirsiniz. Bu süreçte, arkadaşına kendisine yapmasını istemediği davranışı belirtmesini önerebilirsiniz.

 

  Kaynakça ve İleri Okuma:

 

Yazar: Özge KARATAŞ

 

 

 

Yorum yapın