Antidepresan  Nedir?

1950’li yıllarda geliştirilmeye başlanan Antidepresan çeşitli psikolojik rahatsızlıklar, depresyon ve stres sonucu ortaya çıkan değişikliklerin etkisini en aza indirmek için verilen reçeteli ilaçlardır. Bu ilaçlar,direkt beyni etkiler ve bu etkiden beklenen sonuçlar yaklaşık olarak en az 3 hafta içerisinde belirir. Net etkiler, 6 ay ve sonrasında görülür. Etkiler,nörotransmiterler aracılığıyla ortaya çıkar. Antidepresanlar, beyinde azalmaya başlayan nöroadrenalin, dopamin ve seratonin miktarını artırır.

Antidepresanların  Kullanıldığı Rahatsızlıklar Nelerdir?

▪Depresyon

▪Manik depresif bozukluklar

▪Anksiyete (kaygı) bozuklukları

▪Plasebo hastalığı

▪Panik bozukluk

▪Obsesif-kompulsif bozukluk

Antidepresanlar Nasıl Kullanılır?

Antidepresan ilaçlar,yalnızca doktor tarafından reçete edildiği takdirde kullanılmalıdır. İlaç kullanılmaya başlandıktan sonra düzenli olarak doktor kontrolüne gidilmesi gerekmektedir. Bağırsaktan iyi emildiği için,ağız yoluyla alınır. Antidepresan ilaçların birçoğunun tok karnına alınması önerilmektedir. İlaçlar,istenilen etkiyi vermesi için düzenli olarak kullanılıp, keyfi doz artımına meyil verilmemelidir. Antidepresanlar, her gün aynı saat aralığında içilmelidir. Gün içerisinde ilacın içilmesi unutulduğu takdirde kesinlikle fazladan ilaç takviyesi yapılması sakıncalıdır. Bu gibi ilaçların etkisini göstermesi zaman aldığı için genellikle hastalar, tedavide olumlu sonuçlar alamadıkları kaygısına kapılıp tedavi sürecini sonlandırmak isteyebilirler. Ancak iyileşme sağlanmış olsa da bir süre daha ilaç kullanımına koruyucu olarak devam edilmelidir.

 

Birçok hasta doktor onayı almadan ilaç tedavisini sonlandırabilmektedir. Bu durum ise kişideki rahatsızlığı yineleyebilir. Antidepresan kullanıcıları, alkol vb. beyin fonksiyonlarını olumsuz etkileyen maddelerden uzak durmalıdır. Güneş ışığına uzun süreli maruz kalınmamalıdır. Depresif hastaların tedavisinde doktor kontrolü altında ilaçların dozu artırılıp/azaltılarak tedaviye devam edilir. Çocuklarda daha çok okul fobisi,alt ıslatma gibi durumlarda düşük dozlarda önerilmektedir.Yaşlılarda ise öncelikle kişide ilacın beyne ulaşmasını engelleyebilecek bir durum olup olmadığı tespit edilmelidir. Aksi takdirde kişide yoğun sıkıntı, huzursuzluk hissi oluşabilir. Hamilelerde de, bebeğin gelişiminin zarar görmemesi için doz miktarı oldukça kısıtlıdır.

Antidepresanların Yan Etkileri Nelerdir?

▪Bulantı

▪Işığa karşı hassasiyet

▪Terleme

▪Kilo alımı

▪Uyku problemleri

▪Baş dönmesi

▪Baş ağrısı

▪Cinsel işlev bozukluğu

▪Kalp ritim bozuklukları

▪Damar hastalıkları

▪İntihar riski

▪Saldırganlıkta artış

▪Dikkat dağınıklığı

 

En Sık Kullanılan Antidepresanlar

Trisiklik Antidepresanlar:Kullanılan ilk antidepresandır. İmipramin antipsikotik ilaçların araştırmaları sırasında bulunmuştur. Nöronlarda nöroadrenalin ve 5-hidroksi triptaminin geri dönüşlerini yok edip,sinapslardaki nörotransmiter miktarını artırırlar. Etkileri oldukça yüksektir. Trisiklik antidepresan ilaçlarının yan etkileri arasında ağız kuruluğu, çarpıntı, süt gelmesi, şaşkınlık, kan değerlerinde değişiklik, aşırı terleme görülür.

Selektif Seratonin Geri Alım İnhibitörleri (SSRI):1989 yılından sonra sık kullanılmaya başlanmış olan ve yan etkileri ciddi sebeplere yol açmayan antidepresandır. Bundan dolayı daha sık tercih edilen ilaçlardandır. Kadın doğum, dahiliye, nöroloji uzmanları da bu ilacı yazabilmektedir. Genel olarak sabah alınması önerilmektedir. Risk oranı düşük olduğu için başka ilaçlarla kullanılmasında sakınca görülmemektedir.SSRI grubu ilaçların yan etkileri ise uykusuzluk, libido azalması, yorgunluk olarak bilinmektedir.

Seratonin Nöroadrenalin Geri Alım İnhibitörleri(SNRI):Sinaptik boşluklarda seratonin alımının engellenmesiyle nörotransmiterlerde artışa neden olan antidepresanlardır. Bu ilaçlarda yine  5-HT alımını yok eder. En sık görülen yan etkisi bulantıdır.

KAYNAKÇA

Prof.Dr.Hatice Güz – Psikofarmakoloji Bilimsel Çalışma Birimi

Yazar: Selan SAYIS