MOBBİNG NEDİR?
İşyerinde psikolojik taciz anlamına gelen mobbing, çalışma yaşamının başlamasından itibaren meydana gelen, ancak açığa çıkarılmayan hatta bilinmezden gelinen bir konu olmakla beraber günümüzde tüm dünyada en önemli sorunlardan biri haline gelmiştir. Sosyoekonomik düzeyin etkisi olmamakla beraber her işyerinde ve her cinsiyetin maruz kalabileceği bir sorundur. Mobbing kavramı eşit düzeydeki çalışanlar başta olmak üzere, hiyerarşik alt-üst konumlar olmak üzere sistematik bir şekilde uygulanan her türlü kötü muammele, hakaret, tehdit şiddet ve aşağılama gibi davranışları ifade eder. Mobbing, ilk kez biyologlar tarafından 19. yüzyılda kullanılmıştır. Yuvalarını korumak için saldırganın etrafında uçan kuşların davranışlarını betimlemek amacıyla kullanmışlardır. Çalışma yaşamında işe ilk kez 1980’li yılların başında İsviçreli endüstri psikoloğu Heinz Leymann tarafından kullanışmıştır. Çalışanlar arasında benzer şekillerde uzun dönemki düşmanca ve saldırgan davranışlarının varlığına dair yaptığı saptamalar sonucu kullanılmıştır. Özetle mobbing için mevcut gücünü ya da pozisyonun kötüye kullanma olarak nitelendirilen bir duygusal saldırıdır diyebiliriz.
Neden Mobbing Yapılıyor ?
İşverenlerin çalışanlarına mobbing uygulamasının en önemli nedeni, kişiyi istifaya zorlayarak ihbar ve kıdem tazminatı ödememek, çalışanları baskı altında tutarak izin kullanmalarını zorlaştırmak, fazla mesai ödemesi yapmamak da işverenlerin mobbing uygulama nedenleri arasında yer alıyor. Çalışanın başka bir çalışana mobbing uygulamasının arkasında ise çoğu kez işverene daha yakın olabilmek ve performansa dayalı ödemelerden daha fazla pay alabilmek yatıyor.
Mobbingin Davranışsal Belirtileri Nelerdir ?
• Telefon, bilgisayar ve lamba gibi işyerinde bulunan kişiye ait eşyalar, birdenbire kaybolur veya bozulur. Yerine yenileri konulmaz.
• Çalışma arkadaşlarıyla aralarında çıkan tartışmalar, her zamankinden çok daha fazla olmaya başlar.
• Kişinin sigara kokusu ve dumandan çok rahatsız olduğunu bile bile yanındaki masaya çok sigara içen biri yerleştirilir.
• Kişi, başkalarının ofisine girdiğinde konuşma hemen kesilir, konu değiştirilir.
• Kişi, işle ilgili önemli gelişmeler ve haberlerin dışında bırakılır.
• Kişinin arkasından çeşitli söylentiler çıkarılır; kulaktan kulağa fısıltılar yayılır.
• Kendisine yetenek ve becerilerinin çok altında veya uzmanlık alanına girmeyen işler verilir.
• Birey, her yaptığı işin ince ince gözlendiğini hisseder.
• İşe geliş gidiş saatleri, telefon konuşmaları, çay ya da kahve molasında geçirdiği zaman ayrıntılarıyla kontrol edilmektedir.
• Birey, diğerleri tarafından sürekli eleştirilir veya küçümsenir.
• Birey, sözlü veya yazılı soru ve taleplerine yanıt alamaz.
• Birey, üstleri veya iş arkadaşları tarafından kontrol dışı tepki göstermeye kışkırtılır.
• Birey, şirketin özel kutlamaları veya diğer sosyal etkinliklerine kasıtlı olarak çağrılmaz.
• Bireyin dış görünüşü veya giyim tarzıyla alay edilir.
• Bireyin işle ilgili tüm önerileri reddedilir.
• Kendisinden daha alt düzeydeki görevlerde çalışanlardan daha düşük ücret alır.
Mobbingin Fizyolojik Belirtileri
• Beyinle ilgili: Sıkıntı, panik atak, depresyon, yarım baş ağrısı, baş dönmesi. Hafıza kaybı, dikkati toplayamama ve uykusuzluk.
• Deriyle ilgili: Kaşınma, kızarma, pullanma veya döküntü gibi deri hastalıkları.
• Gözlerle ilgili: Ansızın göz kararması, görmede bulanıklık.
• Boyun ve sırtla ilgili: Boyun kaslarında ve sırtta ağrı.
• Kalple ilgili: Hızlı ve düzensiz çarpıntılar, kalp krizi.
• Eklemlerle ilgili: Titreme, terleme, bacaklarda halsizlik hissetme, kas ağrıları.
• Sindirim sistemiyle ilgili: Yanma, ekşime, hazım zorluğu gibi mide rahatsızlıkları, ülser.
• Solunum sistemiyle ilgili: Nefessiz kalma, nefes alamama gibi solunum sorunları.
• Bağışıklık sistemiyle ilgili: Organizmanın savunma yapılarında zayıflama, hastalıklara çok çabuk yakalanabilme.
Mobbingin Sonuçları Nelerdir ?
Ekonomik açıdan iş kaybı sebebiyle düzenli gelir düzeyinin bozulması ve ruhsal-fiziksel sağlığını iyileştirme amacıyla yapılan harcamalar; sosyal açıdan imajı zedelenmesi ,meslekli kimliğini yitirme, aile içinde zamanla başarısız birey olarak algılanma; ruhsal ve fiziksel sağlığa ilişkin ise depresyon, anlamsız korkular , yüksek tansiyon, anksiyete ve özgüven ve özsaygının yitirilmesi olarak özetlenebilir.
KAYNAKÇA
Oğuz Aslım, Sosyal Sağlık Uzmanı
Tınaz,P. (2006) İş Yerinde Psikolojik Şiddet (Mobbing)
Yazar: Sena KALAZ