Panik Atak Nedir ? Panik Atak Hakkında Psikolojik Bilgiler

Panik Atak Nedir ?

Panik atak, özellikle son yıllarda sıklıkla kullanılan bir sözcük olmakla beraber, artan popülaritesi sebebiyle hakkında yanlış bilgilendirmeler ve kulaktan kulağa yayılan tedavi yöntemleriyle aşılmaya/önlenmeye çalışılan bir psikolojik rahatsızlıktır. Ancak bilinenin aksine, panik atak tek başına psikiyatrik bir hastalık veya tanı değildir. Panik atak rahatsızlığının en temel özellikleri içerisinde aniden ortaya çıkmasıdır ve panik atak için kaygı-endişe nöbeti diyebiliriz. Yaşayanlar tarafından kriz olarak adlandırılan bu nöbetlere ‘panik atak’ denir. Genellikle yaşayanda öleceğine veya kalp krizi geçirdiğine dair yüksek bir korku ve insanı dehşet içinde bırakan yoğun bir sıkıntıya sebep olur ve bu sıkıntı kendini vücutta belirtilerle gösterir (bkz: Panik Atağın Belirtileri). Belirtiler genellikle giderek şiddetlenir ve yaklaşık 10 dakika içinde doruk noktaya çıkar 10-30 dakika gibi bir süre devam ettikten sonra yavaş yavaş azalarak kendiliğinden geçer.

 

Örnek Panik Atak hikayesi; 

‘’….. birden başı döner gibi oldu, sendeledi. Nefes alamıyor gibi hissetti, açık havadaydı ama hava yetmiyor gibiydi. Tüm bedenini bir sıcaklık kapladı, yanıyor gibi hissetti ; terliyordu. Bayılacak gibi bir duygu geldi, korkmaya başladı. Kalbi hızlı ve yerinden fırlayacakmış gibi atıyordu. Göğüsünün sol tarafında bir ağrı veya acı hissetti. ‘Kalp krizi mi geçiriyorum? Ölüyor muyum?’ diye düşündü. Bedeninin ve bacaklarının güçsüzleştiğini hissetti. Sanki bedenine söz geçiremiyordu, galiba bacakları titriyordu. Sanki yer ayaklarının altından kayıyordu. Midesinin alt-üst olduğunu hissetti. Kusacak mıydı? Rahatsız edici kötü bir duyguydu. Baş dönmesi, çarpıntısı, hızlı ve kısa soluk alması sürdükçe sıkıntısı ve korkusu da artıyordu…’’ (Alıntı.)

 

Panik Atak Belirtileri

Panik atağın belirtilerini 5 başlık altında inceleyebiliriz.

1.Otonomik Uyarılma Belirtileri:

• Çarpıntı, kalp atımında hızlanma
• Terleme
• Titreme,sarsıntı
• Ağız kuruması

2.Göğüs ve Karın Belirtileri: 

• Nefes almada güçlük
• Boğulma hissi
• Göğüste ağrı ya da baskı
• Bulantı veya karında rahatsızlık

3.Zihinle İlgili Belirtiler:

• Sersemlik, baş dönmesi
• Bayılma hissi, dengesizlik
• Kontorlü yitirme
• Ölüm korkusu

– 4.Genel Belirtiler: 

• Sıcak ya da soğuk basması
• Karıncalanma

Panik atağı olan birinde bu panik atak belirtilerinden en az 4 tanesi bulunur.

 

Panik Atak Nedenleri

Panik atak nedeni organik bir nedene ya da tetikleyici bir duruma bağlı olabilir. Panik nöbetlerinin pek çok nedeni vardır ve genellikle tek bir nedene bağlanmaz, pek çok neden bir arada etkinlik gösterebilir. Bu nedenleri ruhsal ve biyolojik olmak üzere iki grupta toparlayabiliriz.

 

Panik atak nedenleri içerisinde;

• Ruhsal nedenler arasında kişilik yapısı, çocukluk korkuları ve çocukluk dönemi yaşantıları, stresli yaşam olayları, sorun çözme yetisi bozuklukları, anksiyeteye duyarlılık ve bedensel duyumların yanlış yorumlanması sayılabilir. 

 

• Biyolojik nedenler ise genetik etkenler, beynin işlev bozuklukları, merkezi sinir sistemi ve beyindeki bazı alanların aşırı çalışması, karbondioksite karşı aşırı duyarlılık ve uyku gibi nedenlerdir.

 

Streste panik atağı tetikleyen durumlar arasındadır. Panik atak herkeste görülebilir, ilk kez panik nöbetinin yaşanması en çok gençlik ve genç erişkinlik dönemlerinde olur. Kadınlar da erkeklere göre daha sıklıkla -yaklaşık 2 kat daha fazla- görülür. İlk nöbetin 40 yaşından sonra görülmesi nadirdir. 

 

Panik ataklar 3 şekilde olabilir; spontan yani beklenmedik bir şekilde, duruma bağlı mesela bir durumla her karşı karşıya kaldığında atak yaşayabilir örneğin her fare gördüğünde ve durumsal eğilimli olması da o durumla karşı karşıya kaldığında atak geçirme ihtimali olması yani bazen atak geçirip bazen atak geçirmemesi.

 

Panik atağın sık görüldüğü durumlara birkaç örnek verecek olursak; 

• Akşamları ve geceleri daha sıklıkla görülür.
• Özgül fobisi olan bireylerde fobik uyaranla karşılaşınca
• Sosyal fobisi olan bireylerde sosyal ortamlarda
• Obsesif kompulsif bozukluğu olan bireylerde obsesyona maruz kalınca
• Alkol ve madde (özellikle bağımlılarda) bırakıldığı zaman
• Astım hastalarında (özellikle kriz durumlarında)
• Vücuttaki insülinin düşmesi (hipoglisemi)

 

Panik Atak için risk grubunda olanlar; 

• Ailede panik bozukluğu bulunması veya daha önce atak geçirilmiş olması 
• Güvensiz bağlanma (Bowbly-Bağlanma Kuramı)
• Anksiyete duyarlılığının yüksek olması
• Erken çocukluk döneminde travmatik yaşantılar

 

Panik Atak Tedavisi

Panik atak tedavisi, organik hastalık belirtisi olma riski taşıdığı için acil değerlendirilmeyi gerektirir ancak sonrasında panik atağa neden olan asıl etkene göre tedavi düzenlenir. Tıbbi nedenlere bağlı ise altta yatan hastalık tedavi edilir.Madde kullanımına bağlı ise akut durum panik atak tedavisi edildikten sonra madde bağımlılığı tedavi edilir.Psikiyatrik hastalık ise farmakoterapi+psikoterapi uygulanır.

 

Hamilelikte Panik Atak 

Hamilelik döneminde çoğunlukla aniden panik atak ortaya çıkabilir. Aslında bunun özel bir nedeni yoktur ancak hamilelik vücutta hormonel dengenin ani bir şekilde değiştiği, hamile olan kişinin hayatındaki değişimler (sosyal hayatındaki değişiklikler, vücudundaki değişiklikler), doğum sonrasına dair kaygı seviyesinin yüksek olması, nasıl bir anne olacağına dair korku yaşaması yani tek bir kelimeyle özetleyecek olursak yaşadığı yoğun stres ve kaygı panik atağı tetikleyebilir. Hamilelikte bebeğin sağlığı da göz önüne alındığında tedavi için en uygun yolun psikoterapi olduğunu söyleyebiliriz. Bilişsel davranışçı terapi (BDT) panik atak tedavisi için çok uygundur. 

 

Kaynakça ve İleri Okuma:

• Barış Beyin Öyküsü Panik Bozukluğu Kitabı – Prof. Dr. Orhan Doğan
• DSM-V Tanı Ölçütleri
• Anormal Psikoloji – J.N.Butcher, S.Mineka, J.M.Hooley 

 

Yazar: Sena KALAZ