Ruhsal hastalıklarda damgalanma, ruh sağlığı açısından hasta teşhis edilen insanların bulunduğu çevre ile uzun süreli olumsuz etkileşim içinde olmasına denir. Damgalanmanın farklı çeşitleri bulunmaktadır; türüne göre damgalanma, kişiye olumsuz sonuçlar doğurabilir. Her şeyden önce damgalanmanın etkisiyle hastalığa olumsuz etki eden faktörlerin kaldırılabilir olduğunu bilmek gereklidir.
Toplum tarafından ruhsal hastalıklar ile ilgili yanlış bilinen ve halk ağzında dolaşan söylemler mevcuttur bu söylemler damgalanmanın (stigmatizasyon) temelini oluşturmaktadır. Bir bireyi diğer insanlardan ayırıp o kişinin toplum tarafından aşağılanması, genel anlamda kötülenmesi ruhsal hastalığın boyutunu ileriye taşıyabilir.
Ağır ruhsal hastalık sahibi kişiler damgalanmanın en çok görüldüğü grubu oluşturmaktadırlar. Bunun sebebi ise özellikle ağır psikolojik rahatsızlık yaşayan hastalarda gösterilen tepkilerin daha şiddetli olması ve toplum tarafından daha fazla dikkat çekmesi olabilir. Damgalanmanın sebebi ruhsal hastalığın tanımını iyi bilmemek ile birlikte ortaya çıkan korku, stres ve yanlış tutumlardan kaynaklanır. Damgalama yapan kişi/kişiler, kalıp yargılarla hastayı stigmatize eder ve hastalığın gerçek tanımını bilmeden bu yanlışlıkları yapıp hastayı olumsuz bir şekilde etkilerler.
Toplum temelli damgalanma, ruhsal hastalığı olan bireylerin toplum tarafından ayrımcılığa uğramasıyla tanımlanabilir. Toplumun hastaya karşı gösterdiği sosyal mesafetanımı içerisinde ruhsal hastalığı olan kişileri kabul etme oranları araştırmalarda görülmüştür. (En çok damgalanan ruhsal hastalık yapılan araştırmaların büyük bir kısmında şizofreni olarak görülmüştür.)
Ruhsal hastalığın ortaya çıkardığı damganlama, hastanın davranışlarını ciddi oranda etkiler ve hastalığa karşı olumsuz tutumlar doğmasına neden olur. Kişinin kendi hastalığıyla ilgili toplumda oluşturulan olumsuz kalıpları kendi içinde kabul etmesi ve bunun sonucunda değersizlik utanç gibi olumsuz duyguları kendisine atfetmesine içselleştirilmiş damgalanma denmektedir.
Kaynakça: Damgalanma ve Ruh Sağlığı, Gülsüm Özge Doğanavşargil Baysal
Yazar: Cabir TOPO